Gia đình, dòng họ không chỉ là “cái nôi” sản sinh ra nhiều nhân tài, tuấn kiệt cho quê hương, đất nước mà còn là hạt nhân gìn giữ, bồi đắp và phát huy nét đẹp văn hoá gia đình, xóm, ấp, góp phần tạo nên nét đặc sắc trong văn hoá dân tộc. Dọc dài lịch sử của quá trình đấu tranh và phát triển của tỉnh Cà Mau, điều này đã được minh chứng rõ nét hơn qua sự đóng góp to lớn của các họ tộc tiêu biểu.
“Đạo hiếu trung con cháu kính thờ/ Nền phúc đức tổ tiên truyền để/ Tổ tiên vì nước ra đi mở cõi bờ/ Ông cha giữ gìn dòng giống đất phương Nam”. Ðó là 4 câu thơ được ghi trang trọng ở trang đầu quyển gia phả họ Dương, được ông Dương Tôn Bảo, cháu 5 đời họ Dương ở ấp Bàu Sen, xã Tân Duyệt, huyện Ðầm Dơi, gìn giữ như báu vật.
Ở tuổi 89 nhưng ông Bảo vô cùng minh mẫn khi kể rành mạch tên từng người trong các trực hệ. “Tổ tiên cội nguồn là cái gốc của con người. Do đó, gia phả là nơi chất chứa nhiều giá trị mà không gì có thể thay thế được. Mở gia phả không chỉ để xem từng đời này, đời khác, mà để tưởng nhớ ông bà, cha mẹ, rồi để dạy bảo, khuyên răn nhau sống cho có kỷ cương, tôn ti, theo bản sắc truyền thống tốt đẹp của dân tộc”, ông Bảo thì thầm chia sẻ.
Gia phả của dòng họ Dương được soạn từ những năm 1946, tức đến nay ngót nghét 75 năm. Trong gia phả ghi chép cẩn thận tên tuổi, nơi ở của con cháu nội, ngoại 8 đời dòng họ Dương. Ông Dương Tôn Bảo là người đã dành phần đời còn lại của mình bôn ba khắp nơi để tìm kiếm và viết tiếp gia phả dòng tộc từ năm 2003 đến nay.
Là vùng đất được ông cha khai khẩn, lại trải qua nhiều cuộc chiến tranh chống giặc ngoại xâm, không ít gia đình ở phương Nam trong cảnh lưu lạc tha hương. Do đó, việc tìm lại tổ tiên là một mong muốn truyền đời của người Việt nói chung và người dân miền đất phương Nam nói riêng. Và quyển gia phả là một báu vật của niềm mong mỏi trùng phùng ấy. Ông Bảo cho rằng: “Giữ gia phả bên mình còn là niềm tự hào dòng tộc, như được tổ tiên kề cận phù trợ, như được gần hơn với nguồn cội”.
Quyển gia phả được ghi chép cẩn thận họ, tên (cả tên cúng cơm), ngày, tháng, năm sinh, tử, nơi an táng, kết hôn với ai, sinh mấy con, nơi cư ngụ... của từng thành viên trong họ tộc, theo từng đời. Sự cẩn trọng này không chỉ đơn thuần để con cháu biết rõ danh tánh, tuổi tác của tổ tiên, quan hệ gần xa nội, ngoại để tránh cháu chắt đặt tên trùng với tên ông bà và cả việc cưới hỏi, nguồn gốc quê hương… Giá trị cốt lõi của cuốn sử gia tộc này là để con cháu noi theo, gìn giữ nếp nhà, luôn phấn đấu sống sao cho xứng đáng với đời trước.
Nối tiếp truyền thống kiên trung, bất khuất của gia tộc, khi hoà bình lập lại, đất nước thống nhất, con cháu nhà họ Dương lại tiếp tục cống hiến sức mình cho công cuộc xây dựng quê hương. Nhiều con cháu đời thứ 6, thứ 7, thứ 8 của gia tộc họ Dương giữ những vị trí quan trọng, đóng góp to lớn cho mảnh đất cực Nam Tổ quốc.
Những đóng góp của gia tộc họ Dương, họ Mạc và nhiều họ tộc khác cho quê hương Cà Mau nói riêng và cả nước nói chung suốt mấy mươi năm qua là kết tinh của truyền thống kiên trung, bất khuất của dòng họ, của dân tộc. Tổ tiên, ông bà, cha mẹ, những thế hệ đi trước trong họ tộc luôn là tấm gương cho con cháu phấn đấu noi theo.
Ông Dương Tôn Bảo tự hào: “Giữ gìn gia phả, truyền thống họ tộc là trách nhiệm thiêng liêng. Nhìn thế hệ con cháu hiện nay trưởng thành, thật không uổng công sức đã bỏ ra trong mấy mươi năm qua!”.
Gia đình, dòng họ là một cộng đồng, xã hội thu nhỏ quan trọng để hình thành nên làng, xã, quốc gia, dân tộc. Chính vì vậy, việc giữ gìn nền nếp gia phong, giáo dục của gia đình, dòng họ là yếu tố cốt lõi góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn./.
Theo báo Cà Mau
